Kỹ thuật chọn Dừa giống

Kỹ thuật chọn Dừa giống

Kỹ thuật chọn dừa giống by Sở NNBT | Ky thuat chon dua giong

I. Tổng quan 

- Dừa thuộc lớp đơn tử diệp, họ Arecaceae (Palmae), chi Cocos, loài Cocos nucifera. Hiện nay, trên thế giới diện tích dừa có gần 12,5 triệu ha, có mặt tại 93 quốc gia, tập trung nhiều ở các nước cận đường xích đạo, nhất là châu Á và Thái Bình Dương. Việt nam có khoảng 147.000 ha dừa.

- Mỗi quốc gia, tuỳ theo vùng khí hậu địa lý, cây dừa đã tự thích nghi và tồn tại lưu niên nên có những giống dừa rất đặc trưng nơi đó mà đem đến nơi khác để trồng và sinh trưởng có khi không được hoặc cho sản phẩm thu hoạch không như mong muốn. Ví dụ: như lấy một số giống dừa từ đảo Hải Nam (Trung Quốc) mang về Bến Tre trồng sẽ có những kết quả không như mong đợi: không trái, trái ít, trái nhỏ, cây chậm phát triển… Vì cây không thích hợp khí hậu, đất đai, thời gian chiếu sáng trong ngày, trong năm, cường độ ánh sáng từng mùa tại Bến Tre… nhưng có thể các giống tại Philippines, Malaysia, Indonesia, Campuchia, Thái Lan thì rất gần gũi, cùng vĩ độ với Bến Tre nên có thể cây dừa phát triển được tốt.

- Bến Tre hiện có 52.500 ha dừa, là tỉnh có quần thể giống dừa khá phong phú do tập hợp các nguồn giống từ gần 200 năm qua ở trong nước và các nước láng giềng nên các giống dừa tại đây được đánh giá là thích nghi, năng suất, chất lượng cao. Điều đó khẳng định chúng ta nên tuyển chọn các giống dừa đã có tại địa phương Bến Tre để trồng là tốt nhất.

- Dừa là loại cây lâu năm, có thể sinh trưởng tại vùng đất cát ven biển đến đất phù sa nhiễm mặn nhẹ. Vùng nước lợ tỉnh Bến Tre cây dừa phát triển 50 - 60 năm, giống dừa dâu cho thu hoạch khoảng 90 - 120 trái/năm, dừa ta thu hoạch khoảng 70 - 100 trái/năm. Nếu chọn giống dừa từ cây dừa mẹ không tốt, ít trái, trái nhỏ, mặc dù cây dừa mẹ cho trái khá nhưng nằm trong quần thể vườn dừa có nhiều cây ít trái lân cận, nó đã thụ phấn chéo, bị lai và cho trái vẫn ít.

II. Chọn giống dừa 

- Khi trồng dừa việc đầu tiên phải nghĩ đến là chọn giống, khâu quan trọng nhất, vì nó quyết định cho sự thành bại khi trồng dừa trên mảnh vườn của mình, gắn liền gần suốt một đời người.

- Qua thực tế nhận thấy, nhiều nơi vùng trọng điểm trồng dừa của tỉnh (vùng lợ), hàng năm bị nước mặn 4‰ xâm nhập 3 - 4 tháng nhưng nhiều giống dừa phát triển rất tốt, năng suất cao, chứng tỏ các giống dừa thích hợp nhiều ở vùng nước lợ. Do đó, khi chọn giống chúng ta cần phân biệt có hai nhóm giống dừa: dừa cao, dừa lùn.

- Giống dừa cao gồm: dừa ta (xanh, vàng); dừa dâu (xanh, vàng); dừa bung, dừa sáp.

+ Dừa ta, dừa bung thường gốc to, đường kính gốc 0,6 - 0,7m, thân to khoảng 0,30m, cây cao 20 - 25m, tuổi thọ 50 - 60 năm hay hơn nữa, cho trái to hơn dừa dâu, cơm dừa dày, thường 8-12trái/tháng, hàm lượng dầu từ 63 - 67%, đến khi dừa lão vẫn cho trái ổn định, gốc rễ chắc chắn, chống chịu tốt, có thể chịu được gió bão. Nhóm dừa này thụ phấn chéo hoàn toàn nên khi ra trái cũng bị lai hoàn toàn.

+ Dừa dâu thường gốc nhỏ, đường kính gốc 0,5 - 0,6m, thân nhỏ khoảng 0,25m, cây cao 10 - 15m, tuổi thọ 35 - 45năm, cho trái nhỏ hơn dừa ta, cơm dừa mỏng hơn dừa ta, hàm lượng dầu ít hơn dừa ta, thường 12 - 15trái/tháng, nếu ít bón phân, thiếu chăm sóc, thiếu đất bồi, dừa dâu có thể giảm năng suất, tuổi cao dừa nhỏ đọt, lá ngắn, trống cổ. Nhóm dừa này (trên thực tế gần như nhóm trung gian giữa dừa cao và dừa lùn) vừa có thụ phấn chéo nhưng vừa có tự thụ phấn, khi ra trái vẫn cho trái giống bị lai, rõ ràng khi trồng ra từ một giống nhưng cho các cây trái màu xanh, màu vàng.

- Giống dừa lùn gồm: dừa Xiêm (xanh, đỏ, lục, núm); dừa ẻo (xanh, vàng); dừa Tam Quan; dừa Mã Lai, dừa dứa (loại trái nhỏ),… thường đường kính gốc khoảng 0,35m, cây cao 10 - 12m, tuổi thọ 25 - 35 năm, trái nhỏ, thường 12 - 15trái/tháng, tính chống chịu kém, nếu ít bón phân, thiếu chăm sóc, thiếu đất bồi, nhóm dừa này cũng cho trái nhỏ, tuổi cao dừa nhỏ đọt, lá ngắn. Nhóm dừa này tự thụ phấn, rất ít khi bị lai.

- Tỉnh Bến Tre hiện có các giống dừa lai nhân tạo do Trung tâm nghiên cứu dừa Đồng Gò (xã Lương Hòa - huyện Giồng Trôm) sản xuất như:

+ PB 121: dừa lùn vàng Mã Lai x cao Tây Phi.

+ PB 141: dừa lùn xanh Ghiné Xích đạo x cao Tây Phi.

+ JVA 1: dừa lùn vàng Mã Lai x cao Hijo.

+ JVA 2: dừa lùn đỏ Mã Lai x cao Hijo.

+ Các giống này sau khi trồng 3 năm cho trái, năng suất 100 - 150trái/cây/năm, cây thấp dễ thu hoạch, chịu hạn tốt, có khả năng kháng sâu bệnh. Không nên để giống đời F2 vì sự phân ly (bị lai) rất nhiều.

+ Giống dừa sọc (trái dừa, bẹ dừa có sọc) uống nước ngọt, trồng nhiều tại Trung tâm nghiên cứu dừa Đồng Gò. Dừa sọc dễ bị lai, sau khi trồng cho trái giống rất ít cây còn giống như dừa mẹ; dừa bông còn gọi dừa ngọt, vỏ trái khi khô, bóc ra xơ dừa tơi xốp như bông, dễ thấm nước, lúc non ăn cả vỏ ngọt, có ở xã Phong Nẫm.

+ Các giống dừa khi trồng tại Bến Tre khuyến cáo nên cân nhắc kỹ: dừa bung trái rất to nhưng ít trái; dừa sáp tỷ lệ cây có trái sáp khoảng 50%, tỷ lệ trái sáp trên quày 10 - 20%; dừa Xiêm lửa (màu đỏ hơn dừa Tam Quan, màu đẹp nhưng uống nước ít ngọt); dừa bông (dừa ngọt) chuột, sóc ăn phá; dừa vua cuống dài, lạc bẹ, ít ngọt.

+ Ngoài ra, tại Trung tâm nghiên cứu dừa Đồng Gò có 4 cây dừa cấy phôi đã trồng năm 1993, nay đã lớn cho ít trái. Dừa cấy phôi được người ta dùng kỹ thuật cao lấy từ cái mộng dừa đem vào trong một chậu chứa hỗn hợp nhân tạo để trong điều kiện môi trường thích hợp, phôi phát triển ra lá, thành cây rồi đưa ra trồng ngoài vườn, nghĩa là không trồng bằng trái mà trồng bằng mộng dừa. Sau khi trồng khoảng 7 - 8 năm cho trái, chậm hơn trồng từ trái dừa. Dùng phương pháp cấy phôi tạo cây dừa giống rất tốn kém, chậm cho trái, hiệu quả kinh tế kém.

III. Nguyên nhân dừa lai do thụ phấn chéo tự nhiên 

Khi mo nang trổ hoa, trong phát hoa có nhiều gié hoa, hoa đực và hoa cái nằm trên cùng một gié.

1. Đối với nhóm dừa cao 

Khi phát hoa trổ ra, hoa đực nở tung phấn ra trước bay đi, trong lúc hoa cái chưa nở nhụy để thụ phấn, sau đó hoa cái nở nhụy lại trùng vào lúc hoa đực của cây dừa khác nở tung phấn bay đến và thụ phấn. Vì vậy, nhóm dừa cao có khả năng bị lai chéo hoàn toàn.

2. Đối với nhóm dừa trung (dừa dâu) 

Khi phát hoa trổ ra, một phần hoa đực nở tung phấn cùng lúc hoa cái nở nhụy để thụ phấn, một phần hoa cái nở nhụy sau thì trùng vào lúc hoa đực của cây dừa khác nở tung phấn bay đến và thụ phấn. Vì vậy, nhóm dừa lùn khả năng bị lai chéo ít hơn nhóm dừa cao.

3. Đối với nhóm dừa lùn (dừa uống nước) 

Khi phát hoa trổ ra, hoa đực nở tung phấn cùng lúc hoa cái nở nhụy để thụ phấn trùng thời điểm hoàn toàn. Vì vậy, nhóm dừa lùn khả năng ít lai chéo hơn nhóm dừa trung và dừa cao.

Phát hoa dừa có hoa đực và hoa cái

Hoa dừa đực chưa tung phấn

Hoa dừa cái chưa nở nhụy

Hoa dừa cái đã thụ phấn thành trái

- Một số lưu ý khi chọn giống:

+ Chọn cây dừa sai trái.

+ Trong quần thể vườn dừa sai trái.

+ Không nên chọn cây dừa quá lão.

IV. Hiện nay có 3 phương pháp lai tạo giống mới 

1. Thụ phấn nhân tạo 

Hoa đực ở cây mẹ được loại bỏ, hoa cái bao cách ly. Cây cha, hoa đực cũng được bao cách ly, sau đó thụ phấn, xử lý và phun lên hoa cái của cây mẹ.

2. Định hướng thụ phấn tự nhiên 

Trong vườn trồng xen kẽ dừa cao và dừa lùn. Tới thời điểm cho trái, người ta loại hoa đực của cây dừa lùn, các hoa cái của cây mẹ sẽ được thụ bằng phấn của cây dừa cao để tự nhiên.

3. Thụ phấn có trợ lực 

Tương tự như thụ phấn nhân tạo, người ta trồng các cây dừa lùn (làm mẹ) và cây dừa cao (là cha) ở những nơi riêng biệt, được cách ly đảm bảo, sau đó loại bỏ hết hoa đực ở vườn cây mẹ và thu hoạch hoa đực ở vườn cây cha để phun lên hoa cái ở vườn cây mẹ.

V. Chọn cây dừa mẹ 

- Tuổi cây mẹ: Giống dừa cao: từ 15 - 20 năm; giống dừa lùn: từ 10 - 15 năm.

- Năng suất: Dừa cao từ 70 - 100 trái/cây/năm; dừa lùn từ 100 - 120 trái/cây/năm.

- Thân phát triển bình thường, không dị dạng, sẹo lá khít, thân khỏe, mọc thẳng.

VI. Chọn trái giống 

Tuổi trái: khi vỏ trái đã khô. Trái giống đều đặn, không dị dạng, không bị sâu bệnh. Trái giống được chọn từ cây dừa mẹ được bình tuyển.

VII Cách để giống trái dừa 

- Vạt vỏ trên đầu trái cho dễ thấm nước.

- Để trái nằm ngang cho nước dừa dễ tiếp xúc với mộng dừa, cung cấp dinh dưỡng chp phôi. Dăm dừa xuống đất, tủ mụn dừa và tưới ẩm thường xuyên. Khi trái lên 4 - 5 lá đem trồng ra vườn.

Vạt vỏ trái khi ươm

Cây dừa giống thương phẩm

Kỹ thuật chọn Dừa giống by Đỗ Văn Công - Sở NN&PTNT Bến Tre.